Zoals de meeste wielrenners heb ik een kast vol bidons. De ene bidon vind ik fijner dan de andere maar dat zit hem vooral in gebruiksgemak. En al die krijgertjes kijk ik niet in de bek en check ik niet op de samenstelling. Wel ervaar ik dat de inhoud van een bidon na langere tijd toch een beetje naar plastic gaat smaken. En dat lijkt een groter probleem met bidons die ik vaker gebruik. Ik heb hier in 2020 al eens over geschreven en sinds die tijd zijn de meeste bidons BPA- vrij. Maar het is de vraag of dat beter is.
Plastic heeft een slechte reputatie
Bidons van kunststof zijn ideaal want licht en onbreekbaar. Maar plastic heeft de laatste jaren om veel redenen een slechte reputatie gekregen. Niet alleen voor het milieu maar ook voor de gezondheid. Van BPA, of bisfenol A, weten we al jaren dat het niet gezond is voor ons. Het is een stof die in veel plastic producten werd en wordt toegepast, zoals plastic flessen, elektronica, anti-aanbakpannen, kassabonnetjes en speelgoed. BPA verstoort de hormoonhuishouding en kan niet alleen vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken maar wordt ook in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, obesitas en mogelijke schade aan het immuunsysteem. Voor de inname van BPA heeft de Europese waakhond EFSA in 2023 de tolereerbare dagelijkse inname 20.000 keer strenger gemaakt dan voor die tijd. En nu zijn de eisen stricter geworden door een Europees besluit: Vanaf 20 januari 2025 is het gebruik van BPA in materialen die in contact komen met voedsel verboden in alle Europese lidstaten.
Alternatieven voor BPA zijn mogelijk ook schadelijk
Maar ook alternatieven van BPA zoals BPF, BPS en BHPF behoren tot dezelfde chemische familie en er mag dan ook verwacht worden dat ze schadelijk zijn. Verschillende onderzoeken laten inderdaad zien dat vergelijkbare effecten op de hormoonhuishouding worden gevonden. Het effect van BPF en BPS lijkt wel zwakker dan dat van BPA.
BPA-vrij zegt dus niets over de eventuele risico’s. Maar hoe groot de risico’s zijn van regelmatig uit een bidon drinken die blootstaat aan warmte en zonlicht is niet bekend.
Glas is de beste keuze
Het Voedingscentrum maar ook een artikel in de Washington Post van september 2019, stelt dat glas de beste keuze is voor een hervulbare fles om water uit te drinken. Helaas is dit voor fietsers niet een optimale keuze vanwege gewicht en breekbaarheid. Een alternatief is metaal. Een bidon van RVS is echter ook iets zwaarder dan kunststof (Een RVS bidon van 750 ml is 90 g zwaarder dan een kunststof bidon. Bij de Decathlon kun je prima RVS bidons bestellen voor relatief weinig). Aluminium is lichter maar is af te raden bij het gebruik van zure vloeistoffen zoals dorstlessers. Maar groenteconserven kun je dus beter uit een glazen pot eten dan uit blik.
Bidons worden nu vrijwel altijd als BPA-vrij aangeboden. Maar zolang onderzoek naar het effect van alternatieven nauwelijks gedaan is, moeten we het doen met de voorzichtige conclusie dat het beter lijkt het drinken uit bidons van kunststof te vermijden. Vooral hoge temperaturen, zoals ontstaan door fietsen in volle zon kunnen er voor zorgen dat het risico toeneemt. Ook koolzuurhoudende dranken of zure dranken zoals vruchtensappen kunnen ervoor zorgen dat er meer nadelige stoffen vanuit de kunststof bidon in het drinken terechtkomen. Je kunt je dus voorstellen dat zwarte bidons een grotere belasting geven dan witte bidons. Hoe veel groter dat risico is, valt echter niet in te schatten.
Yneke
Tips bij gebruik van bidons van kunststof
- Allereerst: BPA-vrij wil niet zeggen dat er geen risico is: alternatieven voor BPA komen uit dezelfde chemische familie.
- Check je bidons en gooi oude en versleten bidons weg. De meeste bidons zijn tegenwoordig BPA-vrij. Heb je nog hele oude? Leuk voor een verzameling maar gebruik ze niet meer op de fiets.
- Vermijd het gebruik van hete dranken in je bidon.
- Was je bidons met de hand af en niet in de vaatwasser. Algemene tip van wetenschappers: was plastic af met de hand en niet in de vaatwasser en gebruik plastics niet in de magnetron. Het gebruik van agressieve wasmiddelen en hitte vereenvoudigt namelijk de afgifte van chemische stoffen naar de vloeistof bij gebruik later.
- Voor je een nieuwe bidon in gebruik neemt kun je de bidon wegzetten met warm water waarin je een tot twee eetlepels soda oplost. Daarmee gaat de eerste sterke plasticsmaak weg. Het verlaagt niet het risico op afgifte van chemische stoffen naar de vloeistof.
- Maak je bidons niet te lang van tevoren klaar en gooi niet gebruikte drank weg.
- Drink je veel uit bidons? Overweeg voor training of als gewicht geen probleem is, bidons van RVS. Een rvs bidon is beter schoon te maken en maar 90 gram zwaarder dan een plastic bidon.
- Vermijd gebruik van donkere bidons op zonnige dagen.
Hoe je blootstelling aan bisfenolen kunt verminderen (bron Consumentenbond)
Hoewel bisfenolen moeilijk volledig te vermijden zijn, kun je de blootstelling verminderen door:
- Te kiezen voor onverpakt, vers voedsel en gevarieerd te eten.
- Plastic met recyclecodes 3, 6 en 7 te vermijden, omdat deze vaker BPA bevatten.
- Voeding en drank uit blik en karton met een plastic coating te beperken.
- Geen etensresten te verwarmen in plastic en warme maaltijden niet uit plastic bakjes of borden te eten.
- Geen water te drinken dat lange tijd in een harde plastic fles heeft gezeten.
- Keukengerei van roestvrij staal, hout of glas te gebruiken in plaats van plastic.
- Kleding en textiel voor het eerste gebruik te wassen.
- De verpakkingen van verzorgingsproducten te checken en producten met recyclecodes 3 of 7 te vermijden.