Hoe zit het met de omega-6 vetzuren in zaadolie?

Vraag jij je ook af hoe het nu precies zit met met de omega-6 vetzuren in zaadolie?

De kern van de aandacht voor zaadolie draait om omega-6-vetzuren, een type meervoudig onverzadigd vetzuur dat veel voorkomt in plantaardige oliën. Zowel omega-6- als omega-3-vetzuren worden in het lichaam omgezet in zogenaamde eicosanoïden, stoffen die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen.

Vet met knikjes

Even technisch, laat je niet afschrikken: de vetten die we eten bestaan uit een glycerolmolecuul met drie vetzuurstaarten. Aan die staarten zitten waterstofmoleculen. Als de staarten verzadigd zijn met waterstof dan zijn ze recht. Als ze niet verzadigd zijn met waterstof dan ontstaat er een knikje. Vet met knikjes is volgens veel wetenschappers gezonder dan verzadigd vet. Maar de plek van de eerste knik heeft ook effect op de functie van het vet!

De plek van de knik bepaalt de functie

De plek van de knik geef je aan vanaf het uiteinde, de omega. (omega
is de laatste letter van het Griekse alfabet en staat voor ‘einde’). Een omega 3-vetzuur heeft een onverzadigde verbinding op het derde koolstofatoom vanaf het uiteinde. En een omega 6-vetzuur heeft deze dus op het zesde koolstofatoom.

Dit verschil maakt dat een omega 3-vetzuur een andere functie heeft dan een omega 6-vetzuur. Een omega 3-vetzuur remt ontstekingen (en dat is goed om te weten wanneer je bijvoorbeeld een blessure hebt) en een omega 6-vetzuur bevordert een ontsteking juist. Dit bevorderen van een ontsteking klinkt negatief, maar als je lichaam moet reageren op een bacterie-infectie is dit juist nodig. Een goede balans in je lichaam tussen omega 3- en omega 6-vetzuren is dan ook belangrijk. Het idee bestaat bij veel voedingswetenschappers dat die balans tegenwoordig zoek is doordat veel goedkope oliën uit zaden en soja vooral omega 6-vetzuren bevatten, waardoor de meeste mensen van omega 3-vetzuren juist te weinig binnenkrijgen.

Ontstekingsremmend versus ontstekingsbevorderend

Omega-3-vetzuren worden dus beschouwd als ontstekingsremmend, terwijl omega-6-vetzuren juist ontstekingen kunnen bevorderen. Beide heb je nodig. Maar omdat het westerse dieet rijk is aan omega-6 en arm aan omega-3, denken critici dat deze verhouding de laaggradige onsteking bevordert die metabole ziekten zoals diabetes type 2, obesitas, hart- en vaatziekten en kanker bevordert.

Deze aandacht is niet nieuw; eerder onderzoek naar linolzuur, een prominent omega-6-vetzuur aanwezig in zonnebloem- en maïsolie, liet al zien dat dit vetzuur mogelijk de kans op hartziekten verhoogt. Ander onderzoek laat juist het tegenovergestelde zien.

Minder bewerkt eten verbetert vetzuurprofiel

Het is wellicht zinvoller te kijken naar het algehele voedingspatroon in plaats van naar individuele stoffen. Mensen zijn evolutionair gezien niet aangepast aan de moderne voeding die gekenmerkt wordt door een combinatie van geraffineerde producten met een hoog gehalte aan koolhydraten, vet en weinig voedingsvezels. Dit industriële voedingspatroon, ontstaan na de Tweede Wereldoorlog, wordt door velen aangewezen als de wortel van diverse welvaartsziekten.

Olijfolie als basis

Er is al langer kritiek op de relatief hoge inname van omega-6 vetzuren door voedingsstromingen zoals de paleo-voedingsleer en de Braziliaanse NOVA-classificatie, die sterk pleiten voor een terugkeer naar minder bewerkte en meer evolutionair passende voedingsmiddelen. Het blijft dan ook een goed idee om te focussen op een eetpatroon met minder bewerkte producten en te varieren met vetten van een hoge kwaliteit: af en toe boter, kokosvet en zaadoliën. Regelmatig een visje voor de omega-3 vetzuren en als basis goede olijfolie!

Yneke Kootstra

Een deel van dit verhaal komt uit het boek Het Koolhydraatdilemma. Hierin staat nog veel meer zinnige en nieuwe inzichten over voeding en gezondheid.