Op deze plek delen we ervaringen en inzichten van leefstijlcoaches waar jij door geïnspireerd kunt raken. Of je nu net begint aan een van de opleidingen tot leefstijlcoach of al bent afgestudeerd; bij de Academie blijf je altijd leren! Deze keer vertelt Elianne de Kat, praktijkverpleegkundige, geregistreerd leefstijlcoach, trainer en organisatieadviseur, waarom (bij)scholing over leefstijl voor POH’s zo belangrijk is.
Waarom is meer aandacht voor leefstijl juist voor POH’s zo belangrijk?
‘POH’s kunnen een heel belangrijke rol spelen in leefstijlveranderingen bij patiënten. Ze hebben vaak meer tijd dan de huisarts en zien patiënten soms ook vaker. De meeste POH’s zijn al wel bezig met leefstijl, maar hebben tegelijk veel behoefte aan een verdiepingsslag. Zelf heb ik in mijn opleiding tot POH nauwelijks iets geleerd over voeding en beweging. Inmiddels realiseren opleidingsinstituten zich dat leefstijl en preventie vast in het curriculum opgenomen moeten worden. Maar ze stoeien met tijd en middelen om dit ook echt voor elkaar te krijgen. Ik spreek veel werkende POH’s die dit een groot gemis vinden.’
Op wat voor manier hebben werkende POH’s last van die lacune?
‘Ze merken dat ze te weinig vakinhoudelijke kennis en tools hebben. Ik zie regelmatig dat POH’s bijvoorbeeld niet goed weten wat een GLI inhoudelijk te bieden heeft en wat een leefstijlcoach daarin precies doet. Wat ze ook niet altijd helder hebben, is wanneer je verwijst naar een andere discipline, zoals de diëtiste, leefstijlcoach en fysiotherapeut. Terwijl samenwerken – vanuit een bewustzijn van je eigen mogelijkheden en grenzen – juist steeds belangrijker wordt, en daar is echt nog wel een slag op te slaan. Wat mij betreft mogen de POH GGZ, die mensen met burn-out en stress behandelt, en de POH-generalist elkaar meer opzoeken om samen de beste zorg te verlenen. Beide disciplines kunnen veel van elkaar leren en dat vinden ze ook echt leuk om te doen, dat merk ik tijdens scholingen.’
En nu? Zit er schot in de zaak?
‘Jazeker! Ik heb meegewerkt aan het gloednieuwe competentieprofiel leefstijl van de Nederlandse Vereniging voor Praktijkondersteuners en Praktijkverpleegkundigen (NVvPO). Daar zijn we 2 jaar mee bezig geweest en nu het er is, kunnen we als POH de middelen, tijd en scholingen gebruiken om onszelf verder te bekwamen. Dat gaat verder dan de medisch vakinhoudelijk competenties, zoals wat doe ik met stress, slaap en hoe maak ik een leefstijlplan. Minstens zo belangrijk zijn vaardigheden, die nodig zijn om patiënten te begeleiden bij gedragsverandering naar een duurzame implementering van gezonde gewoontes.’’
Wat is de aanvullende waarde voor de POH van die focus op leefstijl?
Je leert om jezelf als instrument in te zetten. Bij begeleiden op leefstijl is de houding die je aanneemt anders. Voorheen waren we vooral gericht op adviseren, monitoren en voorlichting geven. Nu mag het coachen daarbij komen. Dan is het bijvoorbeeld belangrijk dat je een oordeelloze houding hebt en naast de patiënt gaat staan, in plaats van ‘erboven’. Soms zit daar een spanningsveld is. Als je een patiënt tegenover je hebt bij wie de bloedsuikers de pan uitrijzen, dan heb je heel duidelijk te zijn over wat er gebeurt als iemand z’n leefstijl niet aanpast. Het mooie is dat je diegene dan meteen een stapje op weg kunt helpen, hoe klein ook. Je kunt als POH nu eenmaal niet alles doen, daar heb je te weinig tijd en contactmomenten voor. Daarom leer je ook wat er allemaal aan zorg en hulp beschikbaar is en naar wie je kunt doorverwijzen. Als ‘POH met leefstijlexpertise leg je, met andere woorden, een basis neer voor een patiënt, je maakt hem bewust. Vaak kan bijvoorbeeld de fysiotherapeut of diëtist daarop verdergaan.’
Hoe begin je als POH-er als de rest van de praktijk nog niet zo met leefstijl bezig is?
‘De eerste stap kan zijn; bewustwording van je eigen leefstijl, als team. Bespreek eens in het teamoverleg wat jullie zelf kunnen veranderen. De droppot weg, bijvoorbeeld, en vervangen door een fruit- en groente schaal. Minder zitten, hoog/laagtafels, zodat je ook af en toe kunt staan, onder het werk wat kleine beweegoefeningen doen. En wat betreft ontspanning en stress: hoe is de werkbelasting? Hoe vitaal voel je je? En in hoeverre kunnen jullie hierover met elkaar een eerlijk gesprek voeren, bij voorkeur in het jaarlijkse evaluatiegesprek? Als jullie binnen je team leefstijl hebben omarmd, kun je kijken hoe je het ook in de patiëntenzorg meer aandacht kunt geven. Hoeveel kennis en vaardigheden zijn er nog nodig, en hoeveel tijd en ruimte is daarvoor? Neem je collega’s eens mee naar een scholing, en deel daarna jullie ervaringen. De huisarts, als werkgever, heeft hierin een dubbelrol. Ik realiseer me goed dat ‘leefstijl’ een van de vele dingen is waar huisartsen zich toe te verhouden hebben. Wet- en regelgeving helpen daarbij, als leefstijl wordt geagendeerd door NHG en andere organisaties groeit het draagvlak om er meer mee te doen.’
Welke aanpassing in je eigen leefstijl heeft jou het meest gebracht?
‘Met stip op 1: sport en bewegen. Als ik aan volleybal doe, voel ik dat ik een lichaam heb. Sporten geeft mij zoveel ontspanning en rust. Het is echt een uitlaatklep en ik merk dat ik er scherper van word. Energieker ook, krachtiger.
Veel mensen zeggen; sporten kost zoveel tijd, het schiet erbij in. Dat herken ik. Lange tijd werkte ik zoveel dat ik nauwelijks aan sporten toekwam. Nu heb ik er een prioriteit van gemaakt en daardoor zit ik veel lekkerder in m’n vel en krijg ik alles makkelijker en misschien ook wel beter gedaan. Voor mij, voor jou, voor je praktijk, voor de hele samenleving; het begint ermee dat je leefstijl voorrang geeft.’
Interview Susanne de Joode
