Resultaten en kansen voor de gecombineerde leefstijlinterventie

Lessen uit de 3^e GLI-monitor: resultaten en kansen

Bemoedigende cijfers, perverse prikkels, ‘gouden nichegroepen’, coachsuccesfactoren, kritische selectie en de noodzaak van ketenaanpak: CooL-eigenaresse en ACL-docente Nicole Philippens licht de resultaten van de meest recente GLI-monitor toe.

In december 2024 verscheen de derde jaarrapportage van de GLI Monitor van het RIVM. Wat vind je van de resultaten?

Bemoedigend! En dan kijk ik breed naar de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Het meest opvallend is dat de kwaliteit van leven zo stijgt – 13 punten, op een schaal van 100. Vanuit het perspectief van de leefstijlcoach is dat de grootste winst. Mensen zitten lekkerder in hun vel na het volgen van de GLI. Ook wat betreft gewicht en BMI zien we significante verbeteringen: we halen de beoogde 5% gewichtsverlies. We hebben vanuit ons Expertisecentrum Leefstijlinterventies overigens zelf een infographic gemaakt van de resultaten.

De monitor bekeek voor het eerst ook medicatie die het gewicht verlaagt, zoals Saxenda (obesitas) en Ozempic (diabetes). Wat valt je op?

Het aantal deelnemers dat medicatie gebruikt, was nog te klein om hier harde uitspraken over te doen. Maar we zien wel dat er weinig verschil is tussen de deelnemers met en zonder medicatie. Voor het geheel van deelnemers geldt dat het gewichtsverlies gemiddeld 5 procent was. Voor de mensen zonder medicatie was dat 4,4 procent. Kortom, mensen vallen af door de GLI, ook zonder het gebruik van (diabetes)medicatie. Ook op de kwaliteit van leven was er geen verschil in de groepen met en zonder de medicatie.

Hoe zie jij de toekomst van de GLI in het licht van de nieuwe afslankmedicatie?

Een lastige vraag, want de situatie ís lastig. Als mensen Saxenda willen gebruiken om af te vallen zullen ze, om voor vergoeding in aanmerking te komen, eerst een jaar de GLI moeten volgen met onvoldoende resultaat. Daarna kunnen ze terug naar de verwijzer voor hun medicatie. Dat is natuurlijk een perverse prikkel en het maakt het uitdagend voor de coach om deze groepen op de goede manier te draaien. (Overigens zijn er ook deelnemers die het middel al gebruiken voordat ze met de GLI starten). En dan de kosten. Hoe gaan we het als samenleving betalen, als steeds meer mensen deze medicatie nodig hebben, levenslang? Bovendien blijkt uit diverse onderzoeken dat mensen vaak niet voldoende geholpen zijn met alleen medicatie. Je hebt óók gezondheidsvaardigheden nodig. Niet alleen om het gewichtsverlies te behouden, maar ook om gezondheidswinst te realiseren. Dit staat helaas onvoldoende op het netvlies bij verwijzers en deelnemers. Er zijn regio’s waar internisten/verwijzers en leefstijlcoaches afstemming zoeken. Het kernwoord is: samenwerken. De internist heeft dan als uitgangspunt dat waar mogelijk een poging gedaan zal worden om de medicatie af te bouwen. En ook tijdens het afbouwen blijft er contact. De internist staat naast de leefstijlcoach, die zich daar enorm door gesteund voelt. Dit soort good practices zijn we in kaart aan het brengen vanuit het Expertisecentrum Leefstijl Interventies.

Terug naar de Leefstijlmonitor. Hoe scoort CooL ten opzichte van andere GLI’s?

Die cijfers hebben we nog niet. Maar de GLI monitor wordt voor het  grootste deel gevuld door CooL-coaches (nu ruim 63% van alle deelnemers). COOL is met meer dan 700 aangesloten coaches marktleider. We zijn formeel gestart in 2019 en van meet af aan is dataregistratie een van onze speerpunten geweest. We hebben een sterke wetenschappelijke basis, waarvoor we nauw samenwerken met de universiteit van Maastricht.

Waar is ruimte voor verbetering in de GLI-resultaten?

Minder mooi is dat een deel van de mensen in de 2 jaar die een GLI duurt, uitvallen. Maar uitval wil niet per se zeggen dat die mensen het dús niet goed doen. Soms hebben ze geen 2 jaar nodig om hun doelen te bereiken. Plus: op dit moment is er alleen een de GLI. Iedereen die via zo’n programma af wil vallen komt erin terecht, want er is geen alternatief. Maar we worden op die uitval wél afgerekend.

Wat is er nodig om de uitval van de GLI te verminderen?

Het RIVM doet hier nu onderzoek naar, we verwachten de uitkomsten in maart. Maar wat bijvoorbeeld kan helpen, is kritisch selecteren aan de poort. Het kan zijn dat GLI niet geschikt is voor een deelnemer. Of op dit móment niet geschikt is. Omdat er eerst aan de juiste voorwaarden moet worden gewerkt. Er speelt zoveel in een mensenleven, zeker ook bij mensen met overgewicht. Lage gezondheidsvaardigheden, problemen met huisvesting, geldzorgen, eenzaamheid. Dat geeft allemaal stress.  Als je deelneemt aan de GLI heb je energie en focus nodig om aan de slag te gaan. Als stress al je energie opsoupeert, is de kans op succes klein. Dan zul je eerst andere prioriteiten moeten oppakken  Vandaar dat alle partijen roepen: we moeten meer samenwerken. De ketenaanpak is nodig om de GLi zelf tot een succes te maken.

Waarin onderscheidt het programma CooL zich van andere GLI’s?

Het programma van CooL is niet dichtgetimmerd . Er is geen behandelprotocol. Na afloop moet de deelnemer wel aan bepaalde einddoelstellingen kunnen voldoen, zoals bewustzijn hebben over het eigen handelen,  doelen kunnen stellen en daartoe kleine stapjes kunnen definiëren. De CooL-coach begeleidt de deelnemers naar die einddoelstellingen. Uniek aan CooL is dat er maar 1 begeleider voor de groep staat. We hebben het programma echt vanuit de leefstijlcoach opgezet – waar andere GLI’s met een team werken. Die band tussen coach en deelnemers vinden wij belangrijk, omdat je als coach erg gericht bent op het proces. Hoe je het programma invult? Daarin ben je vrij, en we ondersteunen je vanuit het Expertisecentrum met allerlei tools en trainingen. Wel vast staan: de duur (2 jaar), de totale contacttijd (31 uur) en de vorm (zowel groeps- als individuele sessie). Je hebt heel veel vrijheid om bijvoorbeeld met een specifieke doelgroep aan de gang te gaan en de invulling van je programma op hun behoeftes aan te sluiten. Dit geeft leefstijlcoaches dus de kans om zich helemaal te richten op de doelgroep waar ze de meeste affiniteit en/of ervaring mee hebben.

Wat zijn voorbeelden van ‘gouden niches’, de specifieke CooL-doelgroepen?

Ik heb geen totaaloverzicht, maar ik weet dat er CooL-groepen zijn speciaal voor vrouwen in de werkzame leeftijd, voor mensen met diabetes, artrose, kans op longproblemen. Er zijn CooL-groepen in de GGZ, binnen het bedrijfsleven, voor veiligheidsregio’s, en er is de online Mi-Guide voor mensen die CooL liever digitaal volgen. We zijn nu ook een pilot-onderzoek aan het doen naar een individuele variant van CooL, specifiek voor mensen die niet in een groep willen of kunnen deelnemen. Denk aan mensen met autisme, ernstige psychische klachten of aan dove mensen.

Scoren sommige CooL-deelnemers beter dan andere?

Daar doen we nu onderzoek naar. Wat zijn kenmerken van de coach? En wat van de groep? En welke dwarslinkjes lopen daar tussen? Als we die succesfactoren in kaart hebben gebracht, vinden we hopelijk handvaten om onze uitkomsten nóg verder te verbeteren.

Interview Susanne de Joode

Wil je meer lezen? In dit interview legt Nicole uit hoe ze, samen met haar Academie studiebuddy Ester Janssen, CooL heeft opgericht. En hier vertelt ze waarom de stevige basis van de leefstijlcoaches van de Academie hen een voorsprong geeft bij het behalen van de CooL-licentie.