Gefeliciteerd, u bent bevallen van een gezonde dochter! (Of zoon) Dat hoor je als nieuwbakken moeder na de bevalling met een beetje geluk. En daarna begint de aftakeling van de nieuwgeborene.* De strijd tegen het verval begint eigenlijk al bij dag nul.
Je bent gezond tot het tegendeel wordt bewezen
Dat verval zou je een reden kunnen noemen om het begrip gezondheid onmiddellijk van tafel te vegen. Want ‘gezond zijn’ is zó relatief dat het geen waarde heeft. Je bent gezonder dan je buurvrouw, dan vorig jaar of na een ingreep aan je blindedarm omdat de dokter het zegt.
Nogmaals, gezondheid zegt niets. Je bent gezond tot het tegendeel bewezen is. En als je gaat zoeken tot op microniveau valt er altijd iets te vinden wat je gezondheid nu of later gaat beïnvloeden. Van jeugdtrauma tot DNA-foutje. We zijn tikkende tijdbommen namelijk. Uiteindelijk volgt altijd de dood.
Je bom langer laten tikken
Onze zorg is gericht op symptoombestrijding. Om jouw bom wat langer te laten tikken. Wanneer je van je arts medicatie krijgt om een aandoening te behandelen is er vrijwel altijd sprake van lapwerk. De oorzaak verdwijnt niet. De aandoening verdwijnt, soms tijdelijk, naar de achtergrond en met een beetje pech moet je leren leven met de bijwerkingen.
Afgezien van bijvoorbeeld gips voor een gebroken been of rust bij een griepje, wordt je lijf niet gezonder van behandelen omdat er nauwelijks aan de oorzaken van versneld verval door je leefstijl wordt gewerkt. Aan preventie wordt in Nederland nauwelijks wat uitgegeven.
80 procent van de aandoeningen is leefstijlgerelateerd
Er wordt gedacht dat zeker 80 procent van de aandoeningen leefstijlgerelateerd zijn. Van kanker tot depressie en van jicht tot vruchtbaarheidsproblemen. Recente cijfers schatten bijvoorbeeld dat nog maar zeven procent van de volwassen Amerikanen géén metabole verstoring heeft. Dat wil zeggen dat er bij die zeven procent geen sprake is van een te grote middelomtrek, te laag HDL-cholesterol, te hoge bloeddruk, te veel triglyceriden in het bloed of een teveel aan suiker in het bloed. Die metabole verstoring leidt tot een sluipende ontsteking in de weefsels die jaar na jaar je lijf teistert tot er zichtbare klachten ontstaan.
Tot die tijd ben je wellicht wat vermoeider maar die afname in fitheid gaat zo geleidelijk dat je, ondanks je bolle buik, stellig kan beweren dat je kerngezond bent. Totdat je acuut naar het ziekenhuis moet vanwege een hartinfarct of bijvoorbeeld diabetes type 2 krijgt.
Invloed op welbevinden
Door je functioneren, gevoel van fitheid of veerkracht te vergelijken met anderen kom je misschien tot de conclusie dat je gezond bent. Of gezonder dan anderen. “Ik hoef nog niet achter een rollator, ik heb minder medicijnen nodig dan mijn broer of ik doe nog steeds mijn boodschappen zelf.” Het maakt dat nog steeds te veel mensen gezondheid zien als iets waar je nauwelijks invloed op hebt. Het is je gegeven en het heeft met mazzel te maken. En bij de eerste mankementen zorgt de dokter wel voor je. Ik weet, dit klinkt cynisch en gelukkig zijn steeds meer mensen in staat om de regie te pakken over hun eigen leefstijl. Maar dat moet je wel kunnen.
Coaching en leefstijl
In 2011 startte de Academie met de naam Academie voor leefstijl en gezondheid (tot 16 september 2024) met opleidingen tot leefstijlcoach. De naam dekte de lading naar mijn idee: opleidingen die leefstijl relateerde aan gezondheid. In 2023 kwamen we tot de conclusie dat het begrip gezondheid niets zegt. Onze naam veranderen we daarom in Academie coaching en leefstijl. Dat laat zien wat we doen: het combineren van kennis over leefstijl met vaardigheden om gedragsverandering bij mensen te begeleiden. Om ze te leren de regie te pakken over hun leven en leefstijl. Werken aan de oorzaken in plaats van symptomen bestrijden. Want dat blijft het doel: leefstijlartsen en leefstijlcoaches opleiden die een ander gesprek gaan voeren met mensen over leefstijl. Zonder vingertje. Want een gedragsverandering doorvoeren in je leefstijl is best lastig.
Leuker leven
We kunnen het tikken niet stoppen. We kunnen wel steeds meer mensen laten ervaren dat werken aan je leefstijl niet alleen je buik dunner maakt maar vooral je leven leuker. Waarbij we met zijn allen werken aan een samenleving waarin we langer en beter tikken. Zodat iedereen vanaf de wieg kans krijgt om aan de slag gaan met een goede leefstijl.
Yneke Kootstra
Voedingskundige en directeur Academie coaching en leefstijl
* Ja, je groeit en ontwikkelt nog een tijdje door. Maar dat geldt niet voor alle weefsels. De eicellen in de ovaria van een meisjesbaby bijvoorbeeld, liggen er al waardoor veroudering vanaf dat moment start.