Of het nu om meer bewegen gaat of om beter eten: hoe motiveer je als beleidsmaker, gemeente, zorgprofessional of leefstijlcoach mensen tot gedragsverandering? Voor bewegen zijn er een paar modellen die je helpen om de omgeving uit te laten nodigen tot bewegen. En beantwoorden de vraag wat mensen motiveert tot bewegen.
Beweegprofielen en Beweegidentiteiten: twee brillen voor een beweegvriendelijke omgeving
In Nederland groeit het besef dat een beweegvriendelijke omgeving cruciaal is voor een gezonde leefstijl. Maar waarom bewegen sommige mensen regelmatig in de openbare ruimte, terwijl anderen dat nauwelijks doen? Het beantwoorden van deze vraag vraagt om inzicht in zowel externe invloeden als interne drijfveren. Twee modellen – de beweegprofielen gebaseerd op het BSR-model en de beweegidentiteiten – bieden een waardevolle lens om gedrag en motivatie beter te begrijpen. In dit artikel bespreken we hoe deze concepten elkaar aanvullen en samen een krachtig hulpmiddel vormen voor beleid en ontwerp.
De Beweegprofielen: Omgevingsgericht en Psychografisch
De beweegprofielen zijn ontwikkeld op basis van het BSR-model, dat psychografische kenmerken zoals normen, waarden en drijfveren in kaart brengt. Het model verdeelt mensen in zes profielen – Rood, Oranje, Geel, Blauw, Aqua en Groen – elk met unieke voorkeuren voor recreatie en beweging. Rood zoekt avontuur en cultuur, terwijl Groen rust en huiselijkheid verkiest. Aqua richt zich op ontspanning, terwijl Oranje bruist van energie en sociale interactie. Geel draait om verbinding en zorg, terwijl Blauw gefocust is op prestatie en uitdaging.
Deze profielen helpen beleidsmakers om in te zien dat interventies niet universeel werken. In plaats van generieke sportfaciliteiten of wandelroutes, vraagt een wijk om maatwerk: van kleurrijke murals en skateparken voor Oranje tot veilige, stille wandelpaden voor Groen. De kracht van de beweegprofielen ligt in hun focus op de leefomgeving en hoe deze aansluit op de behoeften van bewoners.
Beweegidentiteiten: De Innerlijke Drijfveer
Naast de externe factoren die in de beweegprofielen worden belicht, werpen de beweegidentiteiten licht op de intrinsieke motivatie van mensen om te bewegen. Deze identiteiten, zoals “Doener”, “Presteerder” of “Sociale Beweger”, richten zich op hoe iemand zichzelf ziet in relatie tot sport en bewegen. Bijvoorbeeld, de Presteerder wordt gedreven door competitie en resultaten, terwijl de Sociale Beweger plezier haalt uit samen sporten en sociale interacties.
Wat beweegidentiteiten onderscheidt, is hun focus op de persoonlijke beleving van sport en beweging. Ze geven inzicht in de innerlijke motivatie en helpen begrijpen waarom een Presteerder zich aangetrokken voelt tot een marathon, terwijl een Doener eerder kiest voor een spontane wandeltocht. Deze diepere laag maakt het mogelijk om interventies niet alleen omgevingsgericht, maar ook persoonsgericht te maken.
De Synergie tussen Profielen en Identiteiten
Hoewel de beweegprofielen en beweegidentiteiten op het eerste gezicht op zichzelf staande modellen lijken, vullen ze elkaar perfect aan. De beweegprofielen bieden inzicht in de omgevingsfactoren die beweging bevorderen, terwijl de beweegidentiteiten de psychologische en emotionele drijfveren blootleggen. Samen geven ze een holistisch beeld van hoe en waarom mensen bewegen.
Bijvoorbeeld, een Oranje bewoner die ook een Sociale Beweger is, zal eerder aangetrokken worden door groepssporten in een kleurrijke, creatieve omgeving. Daarentegen kan een Groene bewoner met een Doener-identiteit genieten van eenvoudige, solitaire activiteiten zoals tuinieren in een groene, stille wijk. Door deze combinaties te begrijpen, kunnen beleidsmakers interventies ontwerpen die zowel aansluiten bij de omgeving als de innerlijke motivatie van mensen aanspreken.
Toepassing in Praktijk en Beleid van beweegidentiteit en beweegprofiel
Een krachtig voorbeeld van deze geïntegreerde aanpak is het Zuiderpark in Den Haag. Hier werd het gebruik van het park drastisch verbeterd door het toevoegen van barbecueplekken, waardoor sociale ontmoetingen en activiteiten gestimuleerd werden. Als we dit voorbeeld bekijken door de lens van de beweegidentiteiten, zouden Sociale Bewegers en Gele bewoners hiervan profiteren door de nadruk op samenzijn. Het gebruik van beweegprofielen zou tegelijkertijd kunnen suggereren dat aanvullende interventies, zoals wandelroutes of openluchtfitness, de aantrekkingskracht voor Blauwe of Aqua bewoners zouden vergroten.
Daarnaast helpt deze gecombineerde aanpak om inefficiënties in beleid te vermijden. In een wijk met overwegend Aqua bewoners en Doeners zou een dure sportaccommodatie weinig effect hebben. In plaats daarvan zouden veilige fiets- en wandelpaden meer impact hebben. Dit soort inzichten kan niet alleen de effectiviteit vergroten, maar ook de kosten verlagen.
Verschillen en Overeenkomsten tussen beweegidentiteit en beweegprofiel
Hoewel de beweegprofielen en beweegidentiteiten elkaar aanvullen, zijn er ook verschillen. Beweegprofielen richten zich vooral op de interactie met de omgeving en zijn daardoor sterker contextgebonden. Beweegidentiteiten daarentegen zijn stabieler en weerspiegelen persoonlijke waarden en overtuigingen die minder afhankelijk zijn van de directe omgeving.
Een andere onderscheidende factor is de schaal: beweegprofielen zijn geschikt voor het ontwerpen van gemeenschappelijke voorzieningen, terwijl beweegidentiteiten waardevol zijn voor individuele coaching en maatwerkprogramma’s. Het combineren van beide benaderingen helpt om zowel het grote geheel als de individuele nuance te begrijpen.
Een Toekomst vol Beweging
Door de beweegprofielen en beweegidentiteiten te integreren, ontstaat een veelomvattend raamwerk voor een beweegvriendelijke samenleving. Het stelt beleidsmakers, stedenbouwkundigen en sportprofessionals in staat om niet alleen praktische voorzieningen te ontwikkelen, maar ook interventies die aansluiten bij de diepere drijfveren van mensen.
Of het nu gaat om een Blauwe Presteerder die uitdaging zoekt of een Groene Doener die behoefte heeft aan rustige wandelpaden, deze modellen maken duidelijk dat maatwerk essentieel is. Alleen door rekening te houden met zowel de fysieke omgeving als de innerlijke motivatie, kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen wordt geïnspireerd om te bewegen.
In de toekomst kunnen deze inzichten verder worden verdiept en gecombineerd met data-analyse en kunstmatige intelligentie om nog effectievere oplossingen te ontwikkelen. Maar één ding is zeker: beweging begint bij begrip, en deze twee modellen bieden een solide basis om dat begrip vorm te geven.
Links:
Artikel Beweegidentiteit belangrijk voor sportmotivatie
Kenniscentrum Sport en Bewegen over beweegprofielen